Grote kans dat je de klimaatdocumentaire Before the Flood van Leonardo DiCaprio al hebt gezien. Zo niet, ga hem onmiddellijk kijken! In de film reist de acteur de wereld over om de gevolgen van klimaatverandering in beeld te brengen. Onder anderen president Obama, paus Franciscus, VN-chef Ban en Elon Musk komen aan het woord.

[youtube id=”https://www.youtube.com/watch?v=90CkXVF-Q8M” width=”600″ height=”350″]

The Guardian noemt het een ‘heartfelt, decent, educational documentary about the most important issue of our time’. The New York Times is minder enthousiast. Volgens recensent Mark Monroe toont de Before the Flood niets wat we al niet weten. Bovendien zou DiCapaprio mensen ontmoedigen hun individuele gedrag daadwerkelijk te veranderen door zijn pessimistische boodschap: de politieke en zakelijke grootmachten die tijdige omschakeling naar duurzame energiebronnen tegenhouden zijn (te) machtig.

Ik heb de film gister bekeken (ik was op familiebezoek in Canada dus ik loop wat achter) en ik denk dat The Guardian én The New York Times een punt hebben. De documentaire toont inderdaad weinig wat we al niet weten: er is geen grotere dreiging voor onze maatschappij dan klimaatverandering. Maar is er zoiets als te veel praten over een fenomeen dat over de hele wereld in toenemende mate ingrijpende gevolgen heeft voor de natuur, onze gezondheid en veiligheid en voor de beschikbaarheid van voedsel en water? Kunnen we ons te bewust zijn van het verband tussen onze vliegreizen of onze (vlees)consumptie, en overstromingen elders in de wereld?
In dat opzicht vind ik het een geweldige prestatie dat een film nog nooit zo massaal (en gratis) via streaming is aangeboden als Before the Flood. Je kunt de film op ieder denkbaar kanaal bekijken: YouTube, Twitter, Facebook, iTunes, Amazon, Playstation en Xbox One. Ook bijzonder: de film wordt zonder reclame aangeboden. De makers willen geen geld verdienen met de film. Ze willen een discussie op gang helpen over een onderwerp waar inderdaad al veel over gezegd is, maar nog lang niet genoeg. Gezien de massale aandacht die de documentaire momenteel krijgt, lijkt hun missie in dat opzicht geslaagd.

Dan komen we bij de pessimistische boodschap van de klimaatdocu. Onze kaarten liggen er niet goed voor. In de film laat DiCaprio de Zweedse ecosysteemonderzoeker Johan Rockström van het Stockholm Resilience Center aan het woord. Hij zegt dat als alles bij het oude blijft (zelfs alle concrete beleidsintenties die tijdens het klimaatakkoord van Parijs gemaakt werden zouden toegepast worden) de mondiale temperatuur nog altijd vier graden Celsius zou stijgen.

https://youtu.be/90CkXVF-Q8M?t=1h5m23s

Een uitspraak die volgens hoogleraar milieusysteemanalyse Rik Leemans (Wageningen University & Research) klopt. Dat is een desastreus scenario. De meeste koraalriffen zullen al verdwijnen bij een stijging van twee graden Celsius. Momenteel zijn de helft van de koraalriffen al aangetast door de verzuring door de CO2-opname in het (warmere) zeewater. Klimaatvluchtelingen, meer bosbranden, meer woestijnen, meer overstromingen, meer voedseltekorten, minder biodiversiteit; het klinkt misschien abstract en/of als een ver-van-je-bed-show, maar het is geen enge droom die over gaat als je wakker wordt. Deze dreiging is écht en nu al gaande.

https://youtu.be/90CkXVF-Q8M?t=1h4m1s

En het maakt het er niet beter op dat oliemaatschappijen als Koch Industries, BP, Valers, Shell Exxon Mobil en Chevron bijna de helft van de Republikeinse politici in Amerika -na China het meest vervuilende land ter wereld- in hun zak hebben:

https://youtu.be/90CkXVF-Q8M?t=24m52s

In de voice-over zegt DiCaprio zelf over zijn ambassadeurschap: ‘Als ze bij de VN wisten hoe ik me echt voel, hoe pessimistisch ik ben over onze toekomst? Om eerlijk te zijn denk ik dat ze dan waarschijnlijk the wrong guy gekozen hebben.’

Hoe kunnen we positief blijven na het horen van zo’n boodschap? Slecht nieuws zonder hoop en handvatten op beterschap, werkt verlammend, zelfs ziekmakend blijkt uit onderzoek. In dat opzicht heeft recensent Monroe een punt: als het inderdaad bij deze boodschap was gebleven, lijkt het ondernemen van individuele acties tegen klimaatverandering geen enkele zin te hebben. Maar Leo laat ons niet slechts depressief en berooid achter. Ondanks zijn pessimisme gaat hij op zoek naar experts die oplossingen bieden voor het klimaatprobleem of die in ieder geval denken te weten hoe we de milieuschade zoveel mogelijk kunnen beperken als we tijdig (dat is nu) actie ondernemen.

Zo is het volgens solarkoning Elon Musk mogelijk om met 100 giga-solar-bedrijven de hele wereld van elektriciteit te voorzien:

https://youtu.be/90CkXVF-Q8M?t=57m

Ecosysteemonderzoeker Rockström stelt: wanneer we massaal vragen om duurzame energie, zullen politici volgen. Kijk maar naar wat er in mijn eigen land is gebeurd; Zweden wordt het eerste fossielvrije land ter wereld.

https://youtu.be/90CkXVF-Q8M?t=1h8m40s

President Obama denkt dat in Parijs de architectuur is neergezet om klimaatverandering eindelijk serieus aan te kunnen pakken met een sneeuwbaleffect als gevolg. En voor de klimaatontkenners in het Congres en het Senaat heeft hij een boodschap: ‘Reality has a way of hitting you in the nose if you’re not paying attention.’

https://youtu.be/90CkXVF-Q8M?t=1h12m

De meest inspirerende expert die in de documentaire aan het woord komt, vind ik zonder twijfel Dr. Piers Sellers, voormalig astronaut en directeur van Earth Sciences Divions (NASA). Kijk alsjeblieft zijn gehele bijdrage:

https://youtu.be/90CkXVF-Q8M?t=1h15m37s

De feiten zijn er: de poolkappen smelten, de aarde warmt op en de zeespiegel stijgt. Maar het is ook een feit dat dit probleem omkeerbaar is. Sellers zegt: ‘Rather than feeling: oh my God, it’s hopeless, say: okay, let’s find a way out of it. And there are always ways out of it.’

Sellers heeft hoop en ik deel zijn hoop. Hij stelt dat wanneer we niet meer verward of onzeker over het probleem genaamd klimaatverandering zijn, wanneer we realistisch durven te kijken naar waar we staan en ons goed laten informeren over oplossingen, dan wordt dat wat onmogelijk lijkt, mogelijk.

Als je helemaal tot aan hier gelezen hebt, dan wil je ik je alvast bedanken voor de moeite die je hebt genomen om jezelf te informeren over klimaatverandering. Ik snap dat het kijken van kattenfilmpjes een stuk eenvoudiger en vermakelijker kan zijn. Maar iets wat goed is, is niet per se makkelijk. Het Boeddhisme leert dat hebzucht, haat en onwetendheid de drie hoofdoorzaken van slechte daden zijn, en dat het tegenovergestelde van deze drie dingen (onbaatzuchtigheid, liefde en de aanwezigheid van kennis en inzicht) de drie hoofdoorzaken van goede daden zijn. Met meer kennis en inzicht over klimaatverandering kunnen we beginnen met het veranderen van onze handelingen. Op de website van Before the Flood staan veel tips hoe we klimaatverandering kunnen verminderen, maar een hoop van deze tips zijn gericht op Amerikanen. Daarom deel ik ook nog tien tips die eenvoudig in je dagelijkse leven zijn toe te passen en bewezen verschil maken:

10 tips om de opwarming van de aarde te bestrijden:

  1. Verdien geld met de zon.
  2. Eet een kikkererwtenburger.
  3. Ga eco-vriendelijke browsen.
  4. Compenseer de CO2-uitstoot van je vliegreis.
  5. Gebruik cosmetica zonder palmolie. Bijvoorbeeld die van Lush of Weleda.
  6. Adopteer een stuk tropisch regenwoud.
  7. Doneer aan Cool Earth, een zeer effectief goed doel dat de opwarming van de aarde bestrijdt.
  8. Kook met restjes.
  9. Ruim zwerfafval op zodat het niet in de oceanen waait. De plastic soep versterkt de opwarming van de aarde.
  10. Eet chocola (Gorilla Bars). Hierdoor bescherm je berggorilla’s en daarmee het Virunga National Park in Congo. Meer bos = goed.